Hij zei ooit: “Ik denk dus ik besta”, zoveel weten we meestal nog wel van René Descartes. Deze zeventiende-eeuwse filosoof en wiskundige die zo’n twintig jaar in de “Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden” verbleef werd bekend dankzijn zijn analytische geest en methodische aanpak. Hij wordt algemeen beschouwd als de vader van de moderne filosofie en legde de basis van het 17e eeuwse rationalisme.
Maar wat kunnen we met de kennis van toen? Wat hebben we nu nog aan het werk en de kennis van een van de grootste geesten van de 17e eeuw?
Cartesiaanse kwadrant
Heeft u wel eens gehoord van het Cartesiaanse kwadrant? Dat is wat we in de wiskunde gebruiken om een punt, lijn of vlak te kunnen tekenen. Met een horizontale x-as en een verticale y-as verdelen we de tweedimensionale wereld in vier vlakken. Elk punt in die wereld is te noteren als een waarde voor de x-as en een waarde voor de y-as, bijvoorbeeld (1,4) of (-10, -25). U kent het vast nog wel van de middelbare school. Uitgevonden door, jawel, René Descartes.
Maar er is nog een ander model dat er veel op lijkt en wat ook door Descartes is gebruikt. Niet voor de wiskunde, maar om na te denken over problemen en beter onderbouwde beslissingen te kunnen nemen. Ook hier hebben we twee assen die elkaar kruisen. Met aan de ene zijde een positieve en aan de andere kant een negatieve waarde. Zo krijgen we een model dat we kunnen gebruiken voor het plotten van de waarde van iets of de uitkomst van een vraagstuk.
Plotten van de waarde
Laten we een voorbeeld nemen van de eerste toepassing: het plotten van de waarde van iets.
Stel dat we een aantal mogelijke verpakkingen voor ons product met elkaar willen vergelijken, bijvoorbeeld om te beslissen welke we willen aanschaffen. De criteria die voor ons we belangrijk vinden zijn duurzaamheid en prijs. Plastic wegwerpflessen zijn goedkoop maar niet duurzaam terwijl glazen statiegeldflessen wel duurzaam zijn, maar een stuk duurder.
Daarom creëren we een kwadrant met op de twee assen de twee criteria duurzaamheid en prijs en zetten al onze mogelijkheden erin.
Dit is heel herkenbaar en dit heeft u vast wel eens gedaan, al was het maar in gedachten.
Het is een handig hulpmiddel als we twee criteria in één beslissing willen laten meewegen.
Het is een handig hulpmiddel als we twee criteria in één beslissing willen laten meewegen.
Oorzaak en gevolgbeslissingen
Een andere toepassing is om ditzelfde kwadrant te gebruiken om te kijken naar de consequenties van onze beslissingen of de gevolgen van gebeurtenissen. Laten we weer eens een voorbeeld nemen.
Stel dat we een beslissing willen nemen over wel of niet naar een ander kantoor verhuizen.
Daarbij zijn natuurlijk veel meer criteria te bedenken dan de twee uit ons vorige voorbeeld. Dus hoe pakken we dat aan?
Stel dat we een beslissing willen nemen over wel of niet naar een ander kantoor verhuizen.
Daarbij zijn natuurlijk veel meer criteria te bedenken dan de twee uit ons vorige voorbeeld. Dus hoe pakken we dat aan?
Dat doen we door onszelf vier vragen te stellen, eigenlijk net zoiets als de vier vlakken uit het kwadrant. Die vragen zijn:
- Wat gebeurt er wel als we wel … doen?
- Wat gebeurt er niet als we wel … doen?
- Wat gebeurt er wel als we niet …doen?
- Wat gebeurt er niet als we niet … doen?
Het lijkt misschien maar een grappig trucje maar het werkt heel goed als we een onderbouwde beslissing willen nemen.
Met deze Cartesiaanse vragen benaderen we een vraagstuk van meerdere kanten.
Met deze Cartesiaanse vragen benaderen we een vraagstuk van meerdere kanten.
Voorbeeld
Laten we ons voorbeeld erbij halen om wel of niet naar een ander kantoor te verhuizen.
1. Wat gebeurt er wel als we wel gaan verhuizen?
Dan moeten we een nieuwe inrichting hebben, dan moeten we opnieuw kijken naar de reiskosten en openbaarvervoersmogelijkheden, dan moeten we dat communiceren met al onze relaties, dan kunnen we een openingsfeestje houden enzovoorts, enzovoorts
2. Wat gebeurt er niet als we wel verhuizen?
Dan blijven we gewoon in dezelfde business, hoeven we geen nieuwe klanten of leveranciers te zoeken, blijft iedereen (die dat wil) gewoon bij ons werken, enzovoorts
3. Wat gebeurt er wel als we niet verhuizen?
Dan lopen we binnenkort tegen de grenzen aan qua werkplekken, dan moeten we met de verhuurder gaan praten over extra ruimte, isolatie en energiebesparing, dan raken de parkeerplekken op, enzovoorts
4. Wat gebeurt er niet als we niet verhuizen?
Dan hoeven we niet te investeren in de verhuizing, hoeven we ook de IT infrastructuur niet te verplaatsen, hoeven we geen aanpassingen te doen op de website en het briefpapier, hoeven we niemand te informeren dat we verhuisd zijn, enzovoorts.
Andere beslissingen
Nu is dit misschien niet een voorbeeld dat direct tot je verbeelding spreekt, maar denk eens aan andere dilemma’s waarover een beslissing moet worden genomen:
- Moeten we investeren in andere markten?
- Moeten we meer online gaan doen?
- Is het zinvol om een extra verkoper aan te trekken?
- Moeten we onze productrange uitbreiden?
- Enzovoorts
Aan elk dilemma zitten meerdere kanten. Aan elke beslissing kleven meerdere consequenties, positief en negatief.
Geplande en onverwachtse gebeurtenissen kunnen positieve en negatieve gevolgen hebben. Om die allemaal goed in beeld te krijgen helpen het Cartesiaanse kwadrant en de Cartesiaanse vragen.
Dus gebruik bij het nemen van beslissingen en voor het inventariseren van risico’s deze modellen.
Dan kunt u in elk geval naar eer en geweten zeggen dat u er van alle kanten naar gekeken heeft.
Heeft u nou een dilemma waar u een onafhankelijke expert over wilt laten meedenken, neem dan eens contact met ons op.
Wilt u met ons samenwerken of sparren over onze aanpak, dan plannen we graag met u een ontdekkingsgesprek in.
